Chưa được phân loại
THẾ NÀO LÀ CÂY CẢNH NGHỆ THUẬT CỔ – KỲ – MỸ ?
Th7
Cây cảnh nghệ thuật đẹp là cây cảnh đạt được cả 3 tiêu chí CỔ – KỲ – MỸ. Vậy Cổ , Kỳ , Mỹ là gì ? tại sao những cây cảnh nghệ thuật đạt được 3 tiêu chí này lại có giá trị cao ?
Cây Sanh dáng làng Cổ Kỳ Mỹ đạt giải thưởng cao tại Hội chợ Triển lãm cây cảnh nghệ thuật Hải Hậu năm 2018
Cây cảnh cổ là cây cảnh lâu năm. Nhiều ý kiến cho rằng cây cảnh có tuổi thọ từ 100 năm trở lên mới được coi là cây cổ. Tuy nhiên trong thực tế những người làm cây cảnh vất vả, họ cho rằng cây sống được trên một đời người (70 năm) thì gọi là cây cổ, ý kiến này cũng được không ít người mua dễ tính, chấp nhận.
Trong thế giới tự nhiên, có những loài cây trên 1000 năm, thậm trí trên 4000 năm vẫn còn đang sống và trở thành những kỳ quan của thế giới. Tuy nhiên, những cây này không mang đi chỗ khác để bán nên cũng chẳng định được giá cụ thể.
Tại đây chúng ta chỉ bàn tới những cây cảnh nghệ thuật do con người tạo ra từ đầu hoặc được chọn lọc đưa từ ngoài tự nhiên đem về nhà trồng, rồi chỉnh sửa, cắt tỉa, uốn nắn tao ra các dáng thế để thành cây cảnh nghệ thuật có giá trị. Những cây thiên tạo này và cả cây nhân tạo, nếu có tuổi thọ cao thì đều được được coi là cây cổ.
Cây sanh Hải Hậu có tuổi thọ trên 100 năm có giá bán trên 10 cây vàng
Thực tế qua chọn lọc tự nhiên, chỉ có một số loại cây cảnh có sức sống mãnh liệt mới vượt qua được sự khắc nghiệt của khí hậu mới có tuổi tho hàng trăm năm như cây Sanh, Si, Tùng, Bách, Lộc Vừng,… Những cây này được sự quan tâm chăm sóc tưới nước, cắt tỉa, uốn nắn bền bỉ từ đời này qua đời kia với bao nhiêu tâm huyết, công sức và tiền bạc của chủ nhân. Vì thế cây cảnh nghệ thuật cổ là những cây quý hiếm, luôn có giá trị cao. Cây càng cổ, càng nhiều tuổi thì có giá càng cao.
Tất nhiên, nếu cây cảnh nghệ thuật đạt được cả tiêu chí Kỳ và Mỹ (sẽ nêu sau đây) thì giá trị càng cao hơn nữa.
KỲ là kỳ quái, kỳ lạ, kỳ công và kỳ thú. Cây cảnh đạt được tiêu chí này sẽ khiến cho người thưởng ngoạn mới chỉ từ cái nhìn đầu tiên đã thốt lên thật là kỳ lạ hiếm có, có lẽ chỉ có 1 không có 2, tại sao lại làm được như vậy. Đó là những tác phẩm do thiên nhiên ban tặng cùng với sự kỳ công của con người chăm sóc cắt tỉa hoặc cố tình tạo ra chúng, nhưng sẽ rất kỳ công và người bình thường sẽ khó hoặc không thể làm lại được như vậy… Chính vì thế, những tác phẩm cây cảnh Kỳ lạ này xứng đáng được bán với giá cao, có khi còn được coi là vô giá vì chủ nhân không muốn bán bởi không làm lại được.
Cây sanh rừng dáng Long dài (13m x cao 8m) có giá trên 2 tỷ đồng
được các nghệ nhân làng nghề Hải Minh khai thác từ cây mọc tự nhiên, chỉnh sửa thành cây cảnh nghệ thuật.
Kỳ cũng là mục tiêu hướng tới của cây cảnh nghệ thuật. Có Kỳ mới làm cho một cây cảnh nghệ thuật thoát ra khỏi sự đơn điệu đời thường.
Kỳ có thể là do tự nhiên mà có: Những đường nét thân, cành, rễ vặn xoắn, gấp khúc đột ngột, dị thường… được tạo ra bởi các tác động của môi trường thiên nhiên khắc khổ. Người nghệ nhân đã khai thác được và tận dụng được nó một cách hợp lý, phô diễn được nét Kỳ lạ của tự nhiên tạo ra.
Trong nhiều trường hợp, Kỳ được người nghệ nhân cố tình tạo ra ngay từ khi cây mới ươm trồng. Người nghệ nhân có tư duy nghệ thuật nhất định, nắm vững sinh lý của cây, có kỹ thuật vững tay để tạo nên những đường nét kỳ lạ, độc đáo cho rễ, thân, cành và tạo hình tổng thể đặc sắc làm nên vẻ đẹp kỳ thú của cây mà ngay cả biến cố thiên nhiên cũng không tạo ra được. Sự kỳ lạ nhân tạo này cũng rất đáng được trân trọng.
Mỹ là cái đẹp, là Mỹ thuật, là Hoa Mỹ và Hoàn Mỹ. Một cây cảnh nghệ thuật MỸ là cây cảnh có vẻ đẹp cả về hình thức và vẻ đẹp nội dung mà nó truyền tải.
Hình thức: là cái đẹp về tổng thể hình hài của toàn cây. Cho đến vẻ đẹp chi tiết của từng bộ lá, bộ ngọn, cành nhánh – bộ thân, cành,cút – bộ gốc, bộ rễ … đều đạt được tỷ lệ kích thước hài hòa (gọi là tỷ lệ vàng trong kiến trúc). Cây có gốc bồ ngọn chỉ. Cây có cành, có rễ vừa cân đối, lại vừa gấp khúc tôn vinh sự kỳ quái cũng như sự sù sì trần trụi cổ kính của thời gian hàng trăm năm cây đã từng trải. Tức là vẻ đẹp hình thức này nó tôn cả được Cổ và Kỳ. Đã có Cổ và Kỳ nhưng tạo hình tổng thể yếu thì giá trị của cây cảnh nghệ thuật cũng giảm đi.
Cây sanh dáng làng do các nghệ nhân Hải Hậu sáng tạo.
Nội Dung :
Người Việt xưa thiêng hoá mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với con người. Mỗi cây đa bến nước, mỗi hòn đá, mỗi dòng sông, hay cây Sanh, cây Duối, cây Sung, cây Đề, cây Gạo, cây Đa… Đều được tâm linh hoá, tất cả có ý nghĩa gắn bó liên tưởng đến việc những sự kiện sống thường nhật của con người. Ý thức về sự siêu phàm của thế giới tự nhiên thấm đẫm vào tiềm thức nhiều thế hệ người Việt trong việc mở mang, cải tạo cuộc sống.
Vì vậy, khi tạo ta một Cây Cảnh nghệ thuật, người ta cũng muốn có vẻ đẹp về nội dung mà nó truyền tải. Đó là những cái đẹp trong cuộc sống, là cái Văn, cái Hồn, cái Triết Lý, cái Thông Điệp mà người nghệ nhân muốn gửi gắm, truyền đạt và đôi khi là chúc tụng, chúc lành, chúc may mắn thông qua tác phẩm của mình. Chẳng hạn:
Đối với những cây cảnh có hai thân cùng chung một gốc, người ta thường gắn với mong ước được giàu sang, hạnh phúc, phong lưu phú quý. Nội dung đó được truyền tải bằng dáng thế cũng như những cái tên như: Phu Thê, Phụ Tử, Huynh Đệ, Lão Mai bồng Quý Tử, Song Long, Song Thụ, Song Xiêu …
Cây có 3 thân chung một gốc thì gọi là cây Tam Đa , đó là ước mơ, chúc tụng được Đa Phúc, Đa Lộc, Đa Thọ.
Cây Trực có 5 tán thì gọi là Ngũ Phúc (Phú Quý Thọ Khang Ninh) , có 7 tán thì gọi là Thất Hiền,…
Những cây trực có nhiều tán lá, người ta thường làm số tán lá theo số lẻ phù hợp với quy luật âm dương và phù hợp với nơi đặt cây. Ví dụ như trong gia đình thì đặt cây 5 tán (Ngũ Phúc), tại công sở và nơi công cộng người ta hay chọn cây cửu phẩm (9 tiêu chuẩn đạo đức của con người, 9 tầng địa ngục, 9 tầng mây …). Cây đa thường đặt ở Đình Chùa, cây duối thì đặt ở đầu ngõ …
Tóm lại: Mỹ là cái đẹp, Cây cảnh nghệ thuật đạt được Mỹ là cây cảnh đẹp cả về hình thức lẫn nội dung thông điệp mà nó truyền tải.
CỔ – KỲ – MỸ là 3 tiêu chí cơ bản được sử dụng trong việc xác định giá trị của một cây cảnh nghệ thuật mỗi khi thưởng ngoạn, khi mua bán cũng như khi đánh giá trao giải thưởng trong các hội chợ triển lãm cây cảnh.
CỔ – KỲ – MỸ vừa là mục tiêu vừa là động lực để những nghệ nhân và người thợ làm cây cảnh miệt mài lao động và sáng tạo. Những giá trị này sẽ trường tồn và thật đáng trân trọng.
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ KHÁCH ĐÃ GIÀNH THỜI GIAN ĐỌC CHUYÊN SAN, KÍNH CHÚC QUÝ KHÁCH VÀ GIA ĐÌNH MẠNH KHỎE, PHÚ QUÝ THỌ KHANG NINH!…
